การเกิดภูเขาไฟ

เกิดจากหินหนืดที่อยู่ใต้เปลือกโลกถูกแรงดันอัดให้แทรกรอยแตกขึ้นสู่ผิวโลก โดยมีแรงปะทุหรือแรงระเบิดเกิดขึ้น
สิ่งที่พุ่งออกมาจากภูเขาไฟเมื่อภูเขาไฟระเบิดก็คือ หินหนืด ไอน้ำ ฝุ่นละออง เศษหินและแก๊สต่างๆ โดยจะพุ่งออกมาจากปล่องภูเขาไฟ (หินหนืดถ้าถูกพุ่งออกมาจากบนพื้นผิวโลกเรียกว่า ลาวา แต่ถ้ายังอยู่ใต้ผิวโลกเรียกว่า แมกมา)บริเวณที่มีโอกาสเกิดภูเขาไฟ แนวรอยต่อระหว่างเพลตจะเป็นบริเวณที่มีโอกาสเกิดภูเขาไฟได้มากที่สุด โดยเฉพาะบริเวณที่มีการมุดตัวของแผ่นเปลือกโลก ใต้พื้นมหาสมุทรลงไปสู่บริเวณใต้เปลือกโลกที่เป็นส่วนของทวีป เพราะเปลือกโลกแผ่นเปลือกโลกที่มุดตัวลงไปจะถูกหลอมกลายเป็นหินหนืด จึงแทรกตัวขึ้นมาบริเวณผิวโลกได้ง่ายกว่าบริเวณอื่น บริเวณที่อยู่ห่างจากรอยต่อระหว่างเปลือกโลก ก็อาจเกิดภูเขาไฟได้เช่นกัน ซึ่งเกิดขึ้นโดยกระบวนการที่หินหนืดถูกดันขึ้นมาตามรอยแยกในชั้นหิน

ประเภทของภูเขาไฟ

1. ภูเขาไฟแบบกรวยสูง (Steep cone)    
 · เกิดจากลาวาที่มีความเป็นกรด หรือ Acid lava cone    
 · รูปกรวยคว่ำของภูเขาไฟเกิดจากการทับถมของลาวาที่เป็นกรด เพราะประกอบด้วยธาตุซิลิกอนมากกว่าธาตุอื่นๆ    
 · ลาวามีความข้นและเหนียว จึงไหลและเคลื่อนตัวไปอย่างช้าๆ แต่จะแข็งตัวเร็ว ทำให้ไหล่เขาชันมาก   
 · ภูเขาไฟแบบนี้จะเกิดการระเบิดอย่างรุนแรง

2. ภูเขาไฟแบบโล่ (Shield Volcano)    
· เกิดจากลาวาที่มีความเป็นเบส (Basic lava volcano) เพราะประกอบด้วยแร่เหล็กและแมกนีเซียม     

· ลาวามีลักษณะเหลว ไหลได้เร็วและแข็งตัวช้า    
· การระเบิดไม่รุนแรง จะมีเถ้าถ่านและเศษหินก้อนเล็ก และควันพ่นออกมาบริเวณปากปล่อง

3. ภูเขาไฟแบบกรวยกรวด (Ash and cinder cone)     มีลักษณะเป็นกรวยสูงขึ้น ฐานแคบ เป็นภูเขาไฟที่มีการระเบิดรุนแรงที่สุด

4. แบบสลับชั้น (Composite cone)    
-  เป็นภูเขาที่มีรูปร่างสมมาตร (Symmetry)      
-  กรวยของภูเขาไฟมีหลายชั้น บางชั้นประกอบด้วยลาวา และเถ้าถ่านสลับกันไป     
-  ถ้ามีการระเบิดรุนแรงจะมีลาวาไหลออกมาจากด้านข้างของไหล่เขา    
-  เป็นภูเขาไฟที่มีปล่องขนาดใหญ่ และมีแอ่งปากปล่อง (Crater) ขนาดใหญ่ด้วย

ประโยชน์ของการเกิดภูเขาไฟ    
 1. แผ่นดินขยายกว้างขึ้นหรือสูงขึ้น    
 2. เกิดเกาะใหม่ภายหลังที่เกิดการปะทุใต้ทะเล  
 3. ดินที่เกิดจากภูเขาไฟระเบิดจะอุดมสมบูรณ์ด้วยแร่ธาตุต่างๆ 
 4. เป็นแหล่งเกิดน้ำพุร้อน 

โทษของการเกิดภูเขาไฟ   
  1. เมื่อภูเขาไฟระเบิดจะมีเขม่าควันและก๊าซบางชนิดซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตได้   
  2. การปะทุของภูเขาไฟอาจทำให้เกิดแผ่นดินไหวขึ้นได้   
  3. ชีวิตและทรัพย์สินที่อยู่ใกล้เคียงเป็นอันตราย 
  4. สภาพภูมิอากาศเกิดการเปลี่ยนอย่างเห็นได้ชัด 

ภูเขาไฟในประเทศไทย 
    - ภูเขาไฟดอยผาคอกจำป่าแดด และปล่องภูเขาไฟดอยผาคอกหินฟู จังหวัดลำปาง

    - ภูพระอังคาร ตำบลเจริญสุข อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์  


สถิติการเกิดภูเขาไฟระเบิดครั้งสำคัญ

พ.ศ 622   ภูเขาไฟวิสเวียส – อีตาลี  16000 ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 1712 ภูเขาไฟเอ็ตนา เกาะชิชิลี – อีตาลี 1500 ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 2174 ภูเขาไฟวิสเวียส – อีตาลี  4000 ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 2212 ภูเขาไฟเอ็ตนา  เกาะชิชิลี – อีตาลี 20000 ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 2313 ภูเขาไฟป่าปันคาบัง – อินโดนีเซีย 3000  ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 2335 ภูเขาไฟอุนเซ็นดาเกะ – ญี่ปุ่น 10400  ผู้เสียชีวิต

พ.ศ 2358 ภูเขาไฟแทมโปโล – อินโดนีเซีย 12000  ผู้เสียชีวิต 

การเตือนภัยแก่ประชาชน

1. ต้องมีการพยากรณ์การเกิดภูเขาไฟว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไรและเกิดวันไหน

2. การพยากรณ์ควรเริ่มต้นจากการสังเกต

3. การประชาสัมพันธ์